Oczy po babci, nos po mamie, uśmiech po tacie. Każda cząsteczka naszego ciała została zbudowana na podstawie kodu genetycznego, który odziedziczyliśmy po naszych przodkach. Wzór, według którego jesteśmy stworzeni, to nasze DNA. Jednak zawiera ono nie tylko informacje o przeszłości, naszych rodzicach czy dziadkach, ale również kryje wiele cennych danych o naszym przyszłym rozwoju, zagrożeniach dla zdrowia i predyspozycjach do chorób. Dlatego warto udać się na badania genetyczne. I rozszyfrować choć fragment swojego kodu DNA.
Zły wynik – dobre perspektywy
Szacuje się, że każdego roku w Polsce choroby nowotworowe zabijają dwa miasta wielkości Gdańska. Duża część z tych osób traci swoją szansę na przeżycie ze względu na późną diagnozę. Większość zmian onkologicznych ma podłoże genetyczne, jednak w dużej mierze to od środowiska, w którym żyjemy i naszych działań zależy, czy gen taki się uaktywni. Dlatego znając wcześniej zagrożenie możemy chronić swój organizm. Na tym właśnie polega przewaga badań genetycznych nad standardowymi analizami. Zły wynik w tym wypadku to nie wyrok, a szansa i wskazanie obszaru naszego organizmu, o który musimy szczególnie dbać w przyszłości. – To, że posiadamy jakąś mutację genu nie oznacza, że w stu procentach zachorujemy. Jednak dzięki takiej informacji możemy odpowiednio zmienić nasz styl życia, częściej wykonywać badania profilaktyczne i kontrolować, czy gen ten nie uległ ekspresji i nie zaczął być aktywny – mówi dr n. med. Agnieszka Bujnowska, kierownik przychodni w poznańskim szpitalu Med Polonia, gdzie przeprowadzane są testy DNA. – Nawet, jeśli tak się stanie, to dzięki stałej kontroli i szybko wykrytym zmianom mamy ogromne szanse na całkowite wyleczenie pacjenta – dodaje. Dlatego też coraz więcej osób, chcąc być świadomym stanu swojego zdrowia, decyduje się wykonać testy DNA pod kątem potencjalnych chorób, które im zagrażają.
Dzięki badaniom genetycznym możemy dowiedzieć się nie tylko na co zachorujemy, ale również pomóc wyleczyć schorzenia, na które cierpimy obecnie. Dzięki odpowiednim testom możemy sprawdzić, czy leki, które stosujemy w terapii wykrytych już wcześniej schorzeń działają efektywnie i czy nie wywołują u nas niepożądanych skutków. Z analizy naszego DNA dowiemy się, jaki wpływ mają na nasz organizm różne preparaty farmakologiczne. Test taki pozwala na poznanie indywidualnej wrażliwości na leki, a tym samym uniknięcie przyjmowania środków, które nie działają na nasz organizm, a czasami są dla niego wręcz szkodliwe i toksyczne.
Z pokolenia na pokolenie
Badania genetyczne dają dziś nieograniczone możliwości. Cały proces analizy odbywający się w laboratorium jest bardzo skomplikowany. Jednak proces pobrania próbki od pacjenta jest wyjątkowo prosty. Do wykonania wszelkiego rodzaju analiz związanych z naszym DNA wystarczy jedynie mała próbka śliny. To na jej podstawie zostaną przeprowadzone niezbędne testy. Badanie to jest więc zupełnie nieinwazyjne i bezbolesne, dlatego można przeprowadzać je w każdym wieku. Jednak istnieją pewne klauzule czasowe, kiedy zdecydowanie powinniśmy zastanowić się nad wykonaniem analizy DNA. Badania te zalecane są bowiem szczególnie osobom po 50. roku życia, gdyż im jesteśmy starsi tym więcej mutacji pojawia się w naszych genach. Dlatego również kobiety, które decydują się na dziecko po 35. roku życia powinny poddać się, najlepiej razem z partnerem, takim testom. Badania DNA świadomi rodzice mogą wykonać jeszcze przed poczęciem dziecka. – Większe prawdopodobieństwo dziedziczenia choroby przez dziecko zachodzi wtedy, gdy przynajmniej jeden z rodziców jest bezobjawowym nosicielem defektu w obrębie genomu – mówi d n. med. Agnieszka Bujnowska, kierownik przychodni w poznańskim szpitalu Med Polonia. – W 95 proc. przypadków wyniki takich testów nie dają żadnych powodów do niepokoju. Natomiast pozostałe 5 proc. rodziców otrzymuje szansę na decyzję o posiadaniu potomstwa w ogóle, lub przygotowanie się i podjęcie świadomej decyzji co do leczenia czy rehabilitacji dziecka, u którego mogą wystąpić wady wrodzone – dodaje.
Genetyczny styl
Badania genetyczne jednak nie wiążą się tylko z chorobami i ich zapobieganiem. DNA ma również wpływ na nasz styl życia, dietę czy uprawiane sporty. Dlatego jeśli zastanawiasz się, czy lepszy dla ciebie jest trening siłowy czy wytrzymałościowy, jakie suplementy diety powinieneś stosować i czy codzienne picie kawy ma szkodliwy wpływ na twój organizm – powinieneś również udać się do laboratorium. Wiele kwestii związanych z twoim życiem codziennym wiąże się bowiem z uwarunkowaniami genetycznymi. – Specjalnie przygotowany zestaw badań pozwala precyzyjnie dobrać dietę do naszego organizmu, pokaże, czy będziemy mieć efekt jojo po jej zakończeniu, a nawet czy występuje u nas gen podjadania – mówi Piotr Staniszewski wiceprezes Firmy Swiss DNA Center, dystrybutora testów genetycznych. – Rezultat testów to nie tylko suma naukowych analiz, ale także wskazania, jak postępować ze swoim zdrowiem na co dzień. Dzięki temu wyniki badań i opis są zrozumiałe nie tylko dla lekarzy, ale również dla przeciętnego pacjenta – dodaje.
Dzięki nowoczesnej nauce, bez gwiazd i korzystania z kryształowej kuli, możemy sprawić, że będziemy zdrowsi w przyszłości. Dlatego warto się zbadać i poznać swój organizm, aby wiedzieć, kiedy i jak reagować na zmiany zachodzące w naszym organizmie i być o krok przed chorobą.
